Διοικητική ανεπάρκεια, πολυτέλεια της αυλής,ηθική διαφθορά εκκλησιαστικών αξιωματούχων
Αμάθεια του κατώτερου κλήρου
Έλεγχος των πιστών από την Εκκλησία με τηναπειλή του κακού (συγχωροχάρτια)
Αντίδραση από τους φορείς του ανθρωπιστικούκινήματος που αναζητούν το αυθεντικό πνεύματου χριστιανισμού
Ζητούν άμεση επαφή με τα ιερά κείμενα
Τυπογραφία και μεταφράσεις Αγίας Γραφής σελαϊκή γλώσσα από τον 16ο αι.
Η κρίση στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία έλαβεκαι κοινωνικο-πολιτικό χαρακτήρα
Λαϊκή δυσαρέσκεια στις Γερμανικές χώρες γιατη φορολογία της Εκκλησίας
Προσπάθεια Γερμανών ηγεμόνων νααπαλλαγούν από την παπική επιρροή και τοναυτοκράτορα
Αφορμή : μαζική έκδοση συγχωροχαρτιών απότον πάπα Λέοντα Ι’ (1515)
Έντονη αντίδραση του μοναχού και θεολόγουΜαρτίνου Λούθηρου
95 θέσεις: θυροκόλλησε σε εκκλησία τηςΒιτεμβέργης τα επιχειρήματά του εναντίον τωνσυγχωροχαρτιών
Ο πάπας τον αφόρισε ως αιρετικό
Ο Λούθηρος έκαψε δημόσια την παπική βούλλα
Ο αυτοκράτορας Κάρολος Ε’ κάλεσε τονΛούθηρο να απολογηθεί ενώπιον της Δίαιτας, ηοποία τον καταδίκασε ως αιρετικό και τον έθεσεεκτός νόμου
Τον έκρυψε ο εκλέκτορας της Σαξονίας
Το κήρυγμα του Λούθηρου είχε επίδραση στηνκοινωνική, πολιτική και οικονομικήπραγματικότητα
Το 1529 η Δίαιτα αποκήρυξε τον Λουθηρανισμό
Γερμανοί ηγεμόνες διαμαρτυρήθηκαν:διαμαρτυρόμενοι ή προτεστάντες
Ομολογία της Αυγούστας: υπόμνημα με τιςβασικές αρχές του Λουθηρανισμού (1530)
Ειρήνη της Αυγούστας: αναγνώριση τηςνομιμότητας του Λουθηρανισμού από τοναυτοκράτορα και δικαίωμα των ηγεμόνων γιαεπιβολή του δόγματος που επιθυμούσαν
Επεκτάθηκε στις σκανδιναβικές χώρες
Στην Ελβετία: εκδηλώθηκε στη Ζυρίχη κίνησητου Ζβίγγλιου, που απέτυχε και στη Γενεύηοργανωμένη από τον Ιωάννη Καλβίνο, πουπέτυχε
Ο Καλβινισμός διαδόθηκε στη Γαλλία, ΚάτωΧώρες, Ελβετία και Σκωτία
Αντίδραση Γάλλων βασιλέων εναντίον τωνΟυγενότων
Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου
(24 Αυγούστου 1572) :
σφαγή 2.000 ανθρώπων
στο Παρίσι
Στην Αγγλία: η διαμάχη
του βασιλιά Ερρίκου Η΄
οδήγησε στη ρήξη
με τη Ρώμη (1534)
Η Αγγλικανική Μεταρρύθμιση είχε χαρακτήραθρησκευτικό, πνευματικό και πολιτικό
Συνδύασε στοιχεία Λουθηρανισμού καιΚαλβινισμού
Η Αγγλικανική Εκκλησία αναγνωρίστηκε από τοκράτος
Αντίδραση της Καθολικής Εκκλησίας:
1.Μοναχικά τάγματα: αναδιοργάνωση των παλιών και ίδρυσηνέων – έργο τους η προπαγάνδα μέσω εκπαιδευτηρίων,νοσοκομείων, φιλανθρωπικών ιδρυμάτων και έκδοσης βιβλίων
2.Ιερά Εξέταση: αναδιοργάνωση του θεσμού, βασανιστήρια καικαύση πάνω στην πυρά
3.Λογοκρισία: ίδρυση του Συμβουλίου Λογοκρισίας για τη σύνταξηκαταλόγου απαγορευμένων βιβλίων θεολογικών, φιλοσοφικώνκαι επιστημονικών
Σύνοδος του Τρέντο: ηθικοπνευματική ανασυγκρότηση καιαποσαφήνιση του καθολικού δόγματος
Τέλος της θρησκευτικής ενότητας της Ευρώπης
Συνδέθηκε με τη διαδικασία διαμόρφωσης εθνικώνταυτοτήτων
Η Γαλλία κλονίζεται από θρησκευτικές διαμάχες τον16ο αι.
Η καλβινιστική Ολλανδία αποσπάται από την καθολικήΙσπανία
Τον 17ο αι. ξεσπά ο Τριακονταετής πόλεμος (1618-1648) μετά την προσπάθεια των Γερμανώναυτοκρατόρων να επιβάλουν τον καθολικισμό
Η Μεταρρύθμιση και κυρίως ο Καλβινισμόςυποστήριζε την ατομική δραστηριότητα
Συνέβαλε στην ανάπτυξη του κοινοβουλευτισμούκαι του κεφαλαιοκρατικού συστήματος
Ολλανδία, Αγγλία και Η.Π.Α.: πολιτειακέςμεταβολές και εξελίξεις
Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία: σημαντικήυστέρηση
Γαλλία: Επανάσταση του 1789 για ναπαρακολουθήσει την ανάπτυξη της Αγγλίας
Μεταβολές στη νοοτροπία και τιςκοινωνικές σχέσεις
Νέα ρεύματα στις επιστήμες, τα γράμματακαι τις τέχνες
Διάδοση της παιδείας απόδιαμαρτυρόμενους και καθολικούς