Μικρόβια
Νίκος Φραγκιάς
Δάσκαλος τμήματος
Αόρατος κόσμος
Γύρω μας υπάρχουν μικροοργανισμοί που δε φαίνονταιμε γυμνό μάτι, όπως ιοί, βακτήρια, μύκητες κλπ.
Ζουν παντού, στον αέρα, στο έδαφος, στο νερό και μέσαστο σώμα μας.
Οι περισσότεροι είναι αβλαβείς, υπάρχουν όμως καιβλαβεροί μικροοργανισμοί που τους λέμε παθογόνους.
Ο ανθρώπινος οργανισμός διαθέτει μηχανισμούς πουαντιμετωπίζει τους παθογόνους μικροοργανισμούς. ΌΧΙόμως πάντα.
Ως απόδειξη, ας δούμε με μικροσκόπιο τι περιέχει μιασταγόνα νερού.
Ο δεκάλογος της ατομικής υγιεινής
Τα μικρόβια έχουν τον τρόπο να «τρυπώνουν»στον οργανισμό μας από διάφορες αφύλαχτεςεισόδους (μύτη, στόμα, τραύματα κλπ).
Για να προλαμβάνουμε τέτοιες καταστάσειςπρέπει να τηρούμε κάποιους κανόνες ατομικήςυγιεινής.
Ποιοι μπορεί να είναι αυτοί; Ας φτιάξουμε έναν10λογο που να μας αντιπροσωπεύει.
Ατομική υγιεινή
Γενικά ο άνθρωπος πρέπει ναφροντίζει την καθαριότητα τουσώματός του.
Η ατομική καθαριότητα είναιβασικός παράγοντας για τηδιατήρηση της υγείας τουατόμου και θεωρείται βασικόστοιχείο πολιτισμού.
Βασικοί κανόνες υγιεινής
επιβάλλεται Μην ξεχνάμε ότι το σώμα μας δημιουργεί απόμόνο του ρυπαρές ουσίες με αποτέλεσμα ναεμποδίζεται η σωστή αναπνοή του δέρματος, μιαςκαι φράζουν οι πόροι του από τις ουσίες αυτές.Βασική πηγή αυτών των ουσιών, για την ηλικίαμας είναι ο ιδρώτας, ο οποίος αρχίζει να γίνεταιπερισσότερο λιπαρός (χαρακτηριστικό τηςεφηβικής ηλικίας). Για το λόγο αυτό, επιβάλλεται ησυχνή καθαριότητα του δέρματος (μπάνιο), ώστενα διατηρείται και η υγεία του σε υψηλό επίπεδο.Πώς το πετυχαίνουμε αυτό;
Ένα σωστό μπάνιο πρέπει…
Να γίνεται μετά από έντονη εφίδρωση, άσχετααν έχει προκληθεί από σωματική εργασία, απόαθλητική δραστηριότητα ή από θερμό κλίμα.
ζεστό ή χλιαρό δροσερό Να χρησιμοποιούμε ζεστό ή χλιαρό νερό μεσαπούνι για χαλάρωση και δροσερό για τόνωση.Ιδιαίτερη φροντίδα και σχολαστικότηταχρειάζεται…
…στα μαλλιά μας…στα μαλλιά μας. Λούσιμο συχνό και κυρίως ανέχουμε λιπαρά μαλλιά. Το χτένισμα βοηθάει τοναερισμό του δέρματος και βοηθάει στην καλύτερηκυκλοφορία του αίματος στο δέρμα του κεφαλιούμας και στις ρίζες των τριχών.
…στα αυτιά μας…στα αυτιά μας. Και τα αυτιά λερώνονται όπως τουπόλοιπο σώμα. Χρειάζονται λοιπόν και αυτά τηφροντίδα μας. Ιδιαίτερα οι βρωμιές που μπαίνουνπρος το εσωτερικό, ενώνονται με το «κερί» τουαυτιού, πρέπει να απομακρύνονται με ιδιαίτερηπροσοχή (μπατονέτες).
…στα χέρια μας…στα χέρια μας. Μην ξεχνάμε ότι τα χέρια μαςείναι το μέσο επαφής μας με το περιβάλλον μας.Με αυτά πιάνουμε διάφορα αντικείμενα, υλικά,ουσίες κλπ που μπορούν να μας μεταδώσουνμικρόβια και να εξαπλωθούν σε όλο μας το σώμα.Πρέπει να πλένονται με άφθονο νερό και σαπούνισυχνά κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλάοπωσδήποτε πριν από κάποιο γεύμα, μετά απόσωματική ανάγκη και πριν τον ύπνο. Ότανπλένουμε τα χέρια μας, μην ξεχνάμε να πλένουμεσχολαστικά και τα νύχια μας που μαζεύουν αρκετήβρωμιά. Επίσης μην ξεχνάμε να τα κόβουμετακτικά και να τα διατηρούμε σε μικρό μέγεθος,όχι όμως σε υπερβολικά μικρό μέγεθος.
…στα πόδια μας…στα πόδια μας. Η καθαριότητα των ποδιώνεπιβάλλεται όχι μόνο για λόγους υγιεινής, αλλάκαι για λόγους αισθητικής. Η αποσύνθεση τουιδρώτα των ποδιών δημιουργεί έντονηκακοσμία, η οποία είναι δυσάρεστη γενικά. Καιαν δε σκεφτόμαστε τον εαυτό μας,τουλάχιστον ας σκεφτούμε τους γύρω μας. Ηκακοσμία των ποδιών γίνεται εντονότερη τηνπερίοδο της εφηβείας. Τα πόδια πρέπει ναπλένονται κάθε φορά που βγάζουμε ταπαπούτσια μας (κυρίως τα αθλητικά, που γιατο λόγο αυτό να αποφεύγουμε τα πάνινα καινα αγοράζουμε δερμάτινα καλής ποιότητας).Καλό είναι στο σπίτι να φοράμε υποδήματαελαφρύτερης μορφής (παντόφλες και όχιπλαστικές). Τα πόδια πρέπει να πλένονταιοπωσδήποτε πριν τον βραδινό ύπνο και ότανδεν έχουμε κάνει μπάνιο πριν. Μετά τοπλύσιμο των ποδιών, πρέπει να είμαστεσχολαστικοί στο σκούπισμά τους και κυρίωςανάμεσα στα δάχτυλα, γιατί το νωπό δέρμαανάμεσα στα δάχτυλα γίνεται πολλές φορέςεστία μυκήτων με τα γνωστά αποτελέσματα.
…στο στόμα μας…στο στόμα μας. Μέσα στο στόμααναπτύσσονται πολλά μικρόβια, τα οποίακυρίως προέρχονται από τα υπολείμματατων τροφών ανάμεσα στα δόντια.Επιβάλλεται λοιπόν σχολαστικό τρίψιμοτων δοντιών με μέτρια οδοντόβουρτσα καιοδοντόκρεμα. Η φορά της κίνησης τηςοδοντόβουρτσας να γίνεται πάνω κάτω καιστο τέλος μην ξεχνάμε να τρίβουμε και ταούλα και την πάνω επιφάνεια τηςγλώσσας μας (περίεργο, ε;). Οκαθαρισμός των δοντιών πρέπει να γίνεταιτουλάχιστον μετά από κάθε γεύμα καιοπωσδήποτε πριν το βραδινό ύπνο. Μετάτο βούρτσισμα ξεπλένουμε με άφθονονερό.
…στα τριχωτά μέρη του σώματός μας…στα τριχωτά μέρη του σώματός μας.Μεγαλώνοντας παρατηρούμε να αυξάνεταιη τριχοφυία μας. Επειδή η τρίχα λοιπόνσυγκρατεί ιδρώτα και μικρόβια, χρειάζεταισχολαστική καθαριότητα η περιοχή της(μασχάλη κλπ). Περισσότερεςλεπτομέρειες, σε μελλοντική ενότητα.
Τέλος…
…μην ξεχνάμε ότι η ατομική υγιεινήπεριλαμβάνει και άλλους παράγοντες όπως… ηενδυμασία, το νερό, η σωστή και ισορροπημένηδιατροφή με σωστό ωράριο γευμάτων και τέλοςη άθληση, η άσκηση, η ανάπαυση, η ψυχαγωγίακαι ο ύπνος.
Μύκητες
Εμφανίζουν τεράστια ποικιλία καιυπάρχουν παντού.
Οι περισσότεροι βρίσκονται στοέδαφος και στα φυτά.
Από μύκητα (Penicillium notatum)παράγεται η πενικιλίνη, το πρώτοαντιβιοτικό που ανακαλύφτηκε απότον Άγγλο γιατρό ΑλεξάντερΦλέμινγκ.
Μια κατηγορία μυκήτων οιζυμομύκητες προκαλούν τιςζυμώσεις και μετατρέπουν τομούστο σε κρασί, το γάλα σε τυρίκλπ.
Βακτήρια
Είναι μικροοργανισμοί,μονοκύτταροι πουπροκαλούν κι αυτάλοιμώξεις, όπως οι ιοί.
Τα βακτήρια προκαλούνπνευμονία, ουρολοίμωξη,μηνιγγίτιδα, αποστήματακαι συνήθως ότι έχει πύον.
Τα αντιβιοτικά σκοτώνουντα βακτήρια και σώζουνζωές.
Βακτήρια σε μολυσμένο νερό
Προκαλούν διάρροια καιπυρετό.
Οι άνθρωποι που δενπίνουν καθαρό νερόκινδυνεύουν απόδυσεντερία, τύφο, χολέρακλπ.
Ξεχωριστή κατηγορίααποτελεί η ελονοσία πουπροκαλείται απότσίμπημα μολυσμένωνθηλυκών κουνουπιών.
Ιοί
Είναι μικρότεροι από ταβακτήρια.
Για να πολλαπλασιαστούνχρειάζονται ζωντανά κύτταρακαι γι’ αυτό πολλές φορέςχρησιμοποιούν τα ανθρώπινατα οποία προσβάλλουν.
Οι ιοί προκαλούνκρυολογήματα, γρίπη, ιλαρά,ερυθρά, AIDS κλπ.
Τα αντιβιοτικά δεν έχουνεπίδραση στους ιούς.
Ιός γρίπης
Είναι ιός που μεταλλάσσεταισυνεχώς.
Συνήθως έχει ήπιασυμπτώματα, όμως σεμερικές περιπτώσεις μπορείνα είναι και θανατηφόρα.
Πρόληψη και αντιμετώπιση ασθενειών
Καλύτερα να προλαμβάνεις (πρόληψη) παρά ναθεραπεύεις (θεραπεία), λένε οι γιατροί και δεν έχουν άδικο.Οι μεταδοτικές ασθένειες παρά την εξέλιξη τηςανθρωπότητας, συνεχίζουν να υπάρχουν και να μαςαπειλούν. Οι κανόνες υγιεινής που μελετήσαμε δεν είναιαρκετοί για να μας προφυλάξουν. Πρέπει να συνδυαστούνμε τον κατάλληλο εμβολιασμό. Τι είναι όμως τα εμβόλια;
Εμβόλια
Όταν ένα μικρόβιο μπει στον οργανισμόμας, τότε ενεργοποιείται το ανοσοποιητικόμας σύστημα (άμυνα του οργανισμού μας)και δημιουργεί ειδικά κύτταρα (κύτταραμνήμης ή αντισώματα) τα οποία έχουν τηνιδιότητα να αναγνωρίζουν το μικρόβιοπλέον. Έτσι, όταν στο μέλλον το μικρόβιοξαναμπεί στον οργανισμό μας, αυτός τοαναγνωρίζει, το εξολοθρεύει και δεν μαςπροσβάλλει πλέον. Τα εμβόλια λοιπόν, δενείναι τίποτ’ άλλο από ουσίες πουπεριέχουν εξασθενημένες μορφές τουμικροβίου που δημιουργούν κύτταραμνήμης για να αντιμετωπίσουν το μικρόβιο.
Αντιβιοτικά
Είναι χημικές ουσίες πουεμποδίζουν την εξάπλωση τωνμικροοργανισμών και εμποδίζουντην ανάπτυξη των μικροβίων.
Αντίθετα με τα εμβόλια πουχορηγούνται προληπτικά, τααντιβιοτικά χορηγούνται αφούεκδηλωθεί η ασθένεια. Όπως και ταεμβόλια, έτσι και τα αντιβιοτικά είναικατάλληλα για ορισμένα μόνο είδημικροβίων.
Δεν ξεχνάμε ότι τα αντιβιοτικά δεναντιμετωπίζουν τους ιούς.
