ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΦΛΩΡΙΝΑΣ-ΤΜΗΜΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
Πιπίνη Ελευθερίου
Μεταπτυχιακή Διπλωματική εργασία
«Ανάπηρος, ψυχοπαθής, τρελός, ανίκανος, αλλόκοτος, χωρίς φίλους, θλιμμένος »:
στερεοτυπικές αντιλήψεις και στάσεις μαθητών τουελληνικού δημοτικού σχολείου για τα άτομα με ειδικέςανάγκες
Επόπτρια: Ιφιγένεια Βαμβακίδου
Βαθμολογήτριες: Αναστασία Αλευριάδου
Ευαγγελία Μαυρικάκη Φλώρινα 2008
Σχεδιασμός και διεξαγωγή της έρευνας
Μεθοδολογία
Ανάλυση Μ. Φουκό
Κοινωνιοσημειωτική ανάλυση
Σχολιασμός-Παρατηρήσεις
Σκοπός
Διερεύνηση αντιλήψεων μαθητών του δημοτικούσχολείου για τα αμεα –εντοπισμός στερεότυπωναντιλήψεων και στάσεων
Δείγμα
Κείμενα μαθητών
Ιχνογραφήματα μαθητών
Σκοπός της έρευνας
Διερεύνηση αντιλήψεων μαθητών του δημοτικούσχολείου για τα αμεα – εντοπισμός στερεότυπωναντιλήψεων και στάσεων
Δείγμα
208 ζωγραφιές (εικόνα-σημείο) μαθητώνΣτ΄τάξης Δημοτικού Σχολείου των νομών:
Θεσσαλονίκης: 40 (Κ) - 30 (Α)
Χαλκιδικής 23 (Κ) – 18 (Α)
Κιλκίς 30 (Κ) – 22 (Α)
Πιερίας 22 (Κ) – 23 (Α)
101 κείμενα μαθητών (λέξη-σημείο) Στ΄ τάξηςΔημοτικών Σχολείων του νομού Θεσσαλονίκης
ΜεθοδολογίαΑνάλυση Μ. Φουκό
Η μέθοδός του ονομάζεται «αρχαιολογία»
Ο άξονας θεματολογίας επικεντρώνεται:
Στο πώς οι άνθρωποι στις δυτικέςκοινωνίες εγκαθιδρύουν «λόγουςαλήθειας»
Στην έρευνα νέων θεσμικών δομώνεξουσίας και ελέγχου
Στην ανάλυση νέων μορφών γνώσης
Ο Μ.Φουκό
Ανατρέπει την τάξη του λόγου
Αναζητά αυτό που η κοινωνία αποκλείει
Ερωτήματα έρευνας/μελέτης
Με βάση τη μεθοδολογία του Μ. Φουκόαναρωτιόμαστε:
σε ποιο βαθμό είναι νόμιμο να αντιμετωπίζουμετις ποικίλες δυσκολίες προσαρμογής των αμεασαν διανοητικές παθήσεις ή σαν μορφή τρέλας
αν έχουμε το δικαίωμα να τις αντιμετωπίζουμεμαζί σε διπολικά σχήματα (υγιούς/ασθενούς,ισχυρού/αδύναμου) και να οδηγούμαστε ωςκοινωνίες και πολιτείες στον αποκλεισμό τους
ΜεθοδολογίαΚοινωνιοσημειωτική
Σύμφωνα με την κοινωνιοσημειωτική
τα σημεία ενός κειμένου σχετίζονται με τασημαινόμενά τους
τα συστήματα σημείων εμπλέκονται στηνκατασκευή της σημασίας
Κοινωνιοσημειωτική και λεκτικό κείμενο
Σύμφωνα με την κοινωνιοσημειωτική
η μελέτη της σημασίας του λόγου είναι σημαντική
η λεξικοποίηση της κοινωνικής πραγματικότηταςδιαμορφώνει μια συγκεκριμένη εκδοχή και εικόναγια τον κόσμο
ο πιο χρήσιμος τρόπος για να κατανοήσει κανείςοποιοδήποτε πρόβλημα είναι να το σκεφτεί«γραμματικά»
Κοινωνιοσημειωτική και οπτικό κείμενο
Μέσω της κοινωνιοσημειωτικής επιχειρούμε:
την τεχνική και υλική τεκμηρίωση οπτικούσημείου
τη δημιουργία του συνταγματικού άξονα
τον εντοπισμό μεταφορών, μετωνυμιών
τον εντοπισμό των κωδίκων
Μεθοδολογία της έρευνας
Στο οπτικό και γλωσσικό δείγμα της έρευνας
εφαρμόζουμε τις θέσεις της κοινωνιοσημειωτικήςμε σκοπό:
να προσδιορίσουμε το σημασιολογικόπεριεχόμενο των αντιλήψεων των μαθητών/τριών του δημοτικού σχολείου για τα άτομα μεειδικές ανάγκες
να εντοπίσουμε εάν μεταξύ των γενικώναντιλήψεών τους, σχετικά με τη θέση των αμεαστην κοινωνία, υπάρχουν στερεότυπεςαντιλήψεις και στάσεις
Το γλωσσικό δείγμα
Κείμενα παιδιών με θέμα:
Γράψε κάτω από τη φράση άτομα με ειδικέςανάγκες όσες λέξεις σου έρχονται στο μυαλό
με σκοπό:
να ανασύρουν και να κωδικοποιήσουν (λεκτικά)
τις πληροφορίες που ήδη έχουν για τα αμεα
Το γλωσσικό δείγμα Κοινωνιοσημειωτική ανάλυση
Στο γλωσσικό δείγμα γίνεται:
καταγραφή των όρων με βάση
το γραμματικό και συντακτικό είδος
περιγραφή των λέξεων και των ορισμών
Εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν
Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής - Α.Π.Θ
Γραμματική τηςΕλληνικής Γλώσσας
Λεξικό ψυχολογίας
Ιατρικό λεξικό
Το γλωσσικό δείγμα-Παρατηρήσεις
Οι θεματικές ενότητες των λέξεων που επιλέγουνοι μαθητές αφορούν:
στην ορολογία προσδιορισμού της αναπηρίας καιτα είδη της
στις παρανοήσεις με άλλουςασθενείς/ετερότητες
στην κοινωνική/ανθρωπιστική στάση/φροντίδαπου χρειάζονται τα αμεα
Τα παιδιά
λεξικοποιούν στερεότυπες συμπεριφορές
αναπαράγουν στο λεξιλόγιο τις επικρατούσεςκοινωνικές αντιλήψεις και στάσεις
εμπλέκουν τα αμεα με άτομα με ψυχικέςασθένειες
προσδιορίζουν τα αμεα ως ετερότητα
Οπτικό δείγμαΚοινωνιοσημειωτική ανάλυση
Το ιχνογράφημα αποτελεί:
πεδίο έρευνας και πειραμάτων για ψυχολόγουςκαι παιδαγωγούς
στο χώρο των πολιτισμικών σπουδών τοενδιαφέρον εντοπίζεται στη σημειωτική ανάλυση
Το οπτικό δείγμα
Ιχνογραφήματα παιδιών με θέμα:
Ζωγράφισε τα άτομα με ειδικές ανάγκες
με σκοπό:
να αναπαραστήσουν τα αμεα με βάση τις πληροφορίες που ήδη έχουν γι’ αυτά
Σημαντικό
Συντακτικό
Πραγματιστικό
Σημειωτικά πεδία
στο οπτικό δείγμα της έρευνας
Οπτικό δείγμα - Παρατηρήσεις
Στα ιχνογραφήματα παρατηρούνται:
λεκτικές αναφορές /λεζάντες με:
υπαινικτικά και προστακτικά σημεία
υψηλός βαθμός εικονικότητας
Επίσης στα ιχνογραφήματα
τα αμεα περιγράφονται ως ετερότητα σε:
διπολικά σχήματα (υγιούς/ασθενούς)
στερεότυπα ικεσίας και επαιτείας
κυριαρχούν τα άτομα με κινητικές αναπηρίες
η στάση των παιδιών είναι ατομική, κοινωνική,φιλάνθρωπη, συμπονετική, οίκτου, αδιάφορη
υπάρχουν περισσότερα δραστικά έργα
εντοπίζεται ο κοινωνικός αποκλεισμός
Οπτικό και γλωσσικό δείγμαΓενικές Παρατηρήσεις
Στο σύνολο του δείγματος:
παρατηρείται διαφορετική χρήση τηςεικόνας/σημείο από τη λέξη/σημείο
αναδεικνύεται η δύναμη του πολυτροπικούκειμένου
τα αμεα προσδιορίζονται ως ετερότητα
αναδεικνύονται στερεότυπα και προκαταλήψειςκαι περιγράφονται σε διπολικά σχήματα
Αναδεικνύεται η ανάγκη υιοθέτησης :
κριτικής χρήσης της γλώσσας και
οπτικού γραμματισμού
