ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΑΝΤΙΓΟΝΗ-ΑΛΜΠΑ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Διδάσκουσα Π.Δ. 407/80
ΜΑΘΗΜΑ 1Ο (15/02/2013): ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
1. Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ
2. ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
3. ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΙΟΥ
ΒΑΣΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1ΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:
1. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
2. Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΩΣ ΘΕΣΜΟΣ
3. ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ
ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Τι είναι οικογένεια;
Οικογένεια είναι ένας τύπος οργάνωσης της ιδιωτικής ζωήςτων δρώντων υποκειμένων.
Αποτελείται από δύο τουλάχι-στον μέλη, τα οποία συνήθως συνδέουν μεταξύ τουςδεσμοί αίματος ή δεσμοί κοινωνικά προσδιορισμένοι, λόγοισυναισθηματικοί ή/και πρακτικοί, και οι σχέσεις τουςδιέπονται από ένα πλέγμα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων.
ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ
ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Τι είναι οικογένεια;
Σύμφωνα με το γαλλικό Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικών καιΟικονομικών Μελετών (INSEE) η οικογένεια είναι «μιακοινωνική ομάδα που σχηματίζεται το λιγότερο από δύοάτομα και περιλαμβάνει είτε ένα ζευγάρι, παντρεμένο ήόχι, και αν υπάρχουν, τα άγαμα παιδιά τους, είτε ένανγονέα με τα άγαμα παιδιά του ηλικίας κάτω των 25 ετών».
Ποιος ο ρόλος του γάμου στον παραπάνω ορισμό;
Τι εννοούμε όταν μιλάμε για κοινωνική ομάδα;
ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ
ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια ως κοινωνική ομάδα:
Ο G. Gurvitch την ορίζει ως «ένα σύνολο ατόμων που αποτελούνμια μονάδα που διέπεται από συλλογικότητα, είναι ξεχωριστή,άμεσα παρατηρήσιμη και διακριτή, ενώ βασίζει την ύπαρξή τηςστις συλλογικές, επαναλαμβανόμενες και ενεργές στάσεις-συμπεριφορές των μελών της».
Ο R. K. Merton υποστηρίζει ότι «κοινωνική ομάδα είναι ένασύνολο ατόμων που αλληλεπιδρούν σύμφωνα με συγκεκριμένουςκανόνες ή που αναπτύσσουν μεταξύ τους κοινωνικές σχέσειςσταθερές και χαρακτηριστικές».
Χαρακτηριστικό όμως της κοινωνικής ομάδας είναι και ένταξη τωνμελών της σ’αυτή (αυτοπροσδιορισμός και ετεροπροσδιορισμός).
ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ
ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια ως κοινωνικός θεσμός :
Σύμφωνα με τη Λ.Μ.Μουσούρου(2005:15), « ο κοινωνικός θεσμόςείναι ένα σταθερό πλέγμα σχέσεων μεταξύ (κοινωνικά προσδιορι-σμένων) ρόλων, ένα σύνολο τυποποιημένων τρόπων ατομικής και/ή ομαδικής δράσης».
Κύρια χαρακτηριστικά του η σταθερότητα και η τυποποίηση πουοδηγούν και δικαιολογούν τον εξωατομικό του χαρακτήρα.
Η κοινωνία προσδιορίζει:
• τους ρόλους
• τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματατων μελών της οικογένειας
• τη δομή και τα χαρακτηριστικά της
Ποιοι ρόλοι ενυπάρχουνμέσα στον θεσμό τηςοικογένειας και ποιοςτους διαμορφώνει;
ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ
ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια ως κοινωνικός θεσμός :
Η κοινωνία είναι εκείνη που δίνει τις κατευθυντήριες γραμμές γιατον τρόπο σύστασης, οργάνωσης και λειτουργίας της οικογένειαςκαι που προσδιορίζει τους τρόπους με τους οποίους η οικογένειαθα επιτύχει τους στόχους, τους οποίους και πάλι η ίδια η κοινωνίαμε έμμεσο τρόπο προτάσει ή και επιβάλλει.
Όταν η οικογένεια εφαρμόζει το «κοινωνικά αποδεκτό» επιτυγχά-νει την κοινωνική ένταξη και αναγνωρίζεται ως οικογένεια, σεαντίθετη περίπτωση η κοινωνία δεν την αναγνωρίζει και ενδέχεταινα απορρίψει τα μέλη της.
ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ
ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια ως κοινωνικός θεσμός :
Σκοπός της οικογένειας είναι α. η εξασφάλιση της συνέχειας τηςκοινωνίας μέσα από την αναπαραγωγή και β. η μεταβίβαση τουτρόπου λειτουργίας της κοινωνίας και του πολιτισμού από τη μίαγενιά στην άλλη.
Η οικογένεια λειτουργώντας σε δημόσιο επίπεδο επιτυγχάνει:
α. να ελέγξει τον τρόπο ζωής και ύπαρξης των νέων μελώνμεταβιβάζοντας ένα σύστημα αξιών και έναν ηθικό κώδικα
β. να ρυθμίσει την διανομή των υλικών αγαθών σύμφωνα με τιςεπιλογές και την κρίση των γηραιότερων μελών της
γ.να επηρεάσει την κοινωνική πορεία των μελών της
ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ
ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Η οικογένεια ως κοινωνικός θεσμός :
Ως θεσμός η οικογένεια «συνίσταται σε ένα σταθερό πλέγμασχέσεων μεταξύ κοινωνικά προσδιορισμένων ρόλων» (σύζυγος,μητέρα, αδελφή, κτλ.) (Λ.Μ.Μουσούρου, 2005:15)
Σε ιδιωτικό επίπεδο η οικογένεια:
α. ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ των μελών της
β. επηρεάζει την προσωπική τους εξέλιξη
γ. προσδιορίζει τις συμπεριφορές τους
Τι γίνεται όμως όταν τα άτομα δεν ακολουθούν
τον κοινωνικά προσδιορισμένο ρόλο;
ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ
ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Γονεϊκοι ρόλοι, ο ρόλος της μητέρας
Η κοινωνιολογία της οικογένειας ενδιαφέρεται για τουςκοινωνικούς ρόλους και τους τρόπους που τα άτομα επιλέγουν νατους διαχειριστούν.
Οι ρόλοι των γονέων, και ειδικά της μητέρας, εμφανίζονται, μεκάποιες παραλλαγές, σε όλες τις κοινωνίες και όλες τις χρονικέςπεριόδους.
Βιολογικός ρόλος της μητέρας
Κοινωνικός ρόλος της μητέρας
ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ
ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Οι λειτουργίες της οικογένειας
1. Αναπαραγωγική λειτουργία
4. Οικονομική λειτουργία
2. Εκπαιδευτική λειτουργία
3. Ψυχολογική λειτουργία
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
1.Alpe, Y., Beitone, A., Dollo, Ch., Lambert, J.R., Parayre, S. 2005.Lexique de sociologie. Paris: Dalloz
2.Μουσούρου, Λ. 2005. Κοινωνιολογία της σύγχρονηςοικογένειας. Αθήνα: Gutenberg
3.Νοβα-Καλτσούνη, Χ. (επιμέλεια). 2004. Κείμενα κοινωνιολογίαςτου γάμου και της οικογένειας. Αθήνα: Τυπωθήτω
4.Τσαούσης, Δ.Γ. 1983. Η κοινωνία του ανθρώπου. Αθήνα:Gutenberg
5.Τσαούσης, Δ. Γ. 1984. Χρηστικό λεξικό κοινωνιολογίας. Αθήνα:Gutenberg