ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

«ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΝΕΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΣΤΗΝΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ»

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΕΥΓΕΝΙΑΣ ΚΑΡΡΑ

ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:

«ΤΑ ΕΜΦΥΛΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΠΟΥ ΑΝΑΠΑΡΑΓΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΩΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ»

ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ:

ΛΑΟΥΡΑ ΑΛΙΠΡΑΝΤΗ-ΜΑΡΑΤΟΥ

ΜΕΛΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ:

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΓΟΥΒΙΑΣ, ΜΑΡΙΟΣ ΒΡΥΩΝΙΔΗΣ

ΡΟΔΟΣ, 2010

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ως έμφυλα στερεότυπα ορίζονται οι κοινωνικές αντιλήψεις με τις οποίες ορισμένα χαρακτηριστικάκαι μορφές συμπεριφοράς αποδίδονται στα άτομα ανάλογα με το φύλο τους. Είναι το σύνολο τωνπροσχηματισμένων και υπεραπλουστευμένων κοινωνικών αντιλήψεων αναφορικά με τους τρόπουςσυμπεριφοράς, τις ικανότητες, τους ρόλους, τα επαγγέλματα των ατόμων απλώς και μόνο με βάσητο φύλο τους (Brike, 1983).

Η επιλογή επαγγέλματος αναφέρεται στην προτίμηση ενός, μεταξύ πολλών επαγγελμάτων, πουταιριάζει περισσότερο στις ικανότητες και κλίσεις του ατόμου. Ωστόσο η διεθνή και ελληνικήβιβλιογραφία έχει καταδείξει τη σαφή υπέροχη των κοινωνικών παραγόντων και θεσμών(οικογένεια, σχολείο ) (Blau et al., 1956) έναντι των εσωτερικών παραγόντων (ευφυΐα, κλίσεις)(Δημητρόπουλος 1994) στη διαδικασία λήψης απόφασης σχετικά με τις εκπαιδευτικές καιεπαγγελματικές επιλογές των εφήβων

Τόσο οι γονείς όσο και οι εκπαιδευτικοί ως κύριοι λειτουργοί των πρωτογενών φορέωνκοινωνικοποίησης της οικογένειας και του σχολείου, κοινωνικοποιημένοι φυλετικά στο κοινωνικόκαι εκπαιδευτικό σύστημα, αναπαράγουν την άνιση κατανομή εργασίας και εξουσίας με τις στάσειςκαι τις αντιλήψεις τους (Φρειδερίκου & Φολερού, 1991).

Οι σεξιστικές αντιλήψεις, στάσεις και προσδοκίες των γονέων και των εκπαιδευτικών συμβάλλουνάμεσα στο κατά φύλο διαχωρισμό των εκπαιδευτικών («ανδρικά-γυναικεία» μαθήματα) καιεπαγγελματικών («ανδρικά –γυναικεία» επαγγέλματα) επιλογών των εφήβων θέτοντας σελειτουργία το μηχανισμό της αυτοεκπληρούμενης προφητείας.

Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία είναι η τάση ενός ατόμου να φέρεται κατά τον τρόπο που οι άλλοιέχουν προεξοφλήσει γι’ αυτό (Clifton et al., 1986).

Ως ΣΤΟΧΟΣ της παρούσας έρευνας ορίστηκε η διερεύνηση των εκπαιδευτικών καιεπαγγελματικών επιλογών των έφηβων με την οπτική του φύλου. Αναλυτικότεραεπιχειρήθηκε η διερεύνηση των έμφυλων στερεότυπων που διαιωνίζονται στοοικογενειακό και εκπαιδευτικό περιβάλλον των έφηβων ως παραγόντων πουεπηρεάζουν καθοριστικά τις επιλογές τους

Η ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ που επιλέχτηκε είναι η εμπειρικήδειγματοληπτική μέθοδος με χρήση ερωτηματολόγιου.

Ως ΔΕΙΓΜΑ της έρευνας επιλέχτηκε ο μαθητικός πληθυσμός και συγκεκριμένα100 μαθητές/τριες της Γ΄ Γυμνάσιου οι οποίοι βρίσκονται σε κρίσιμο μεταβατικόκόμβο σχετικά με τις εκπαιδευτικές και κατά επέκταση τις επαγγελματικές τουςεπιλογές. Οι μαθητές/τριες που συμμετείχαν στην έρευνα προέρχονται από τιςτρεις περιοχές της Ελλάδας με διαφορετικά κοινωνικοοικονομικάχαρακτηριστικά ώστε να διασφαλιστεί όσο τo δυνατό η εγκυρότητα τηςέρευνας.

ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Εάν και σε ποιο βαθμό οι έφηβοι δέχονται επιρροές από το οικογενειακό τουςπεριβάλλον ως προς τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές τους επιλογές

Εάν υπάρχουν διάφορες στις στάσεις, τις άξιες και τις προσδοκίες των γονέωνσε σχέση με το φύλο του παιδιού

Σε ποιο βαθμό οι μαθητές δέχονται επιρροές από το σχολικό περιβάλλον και τομάθημα του Σεπ ως προς τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές τους επιλογές

Εάν υπάρχουν διαφορές στις στάσεις, τις αξίες και τις προσδοκίες τωνεκπαιδευτικών σε σχέση με το φύλο του παιδιού

Κατά πόσο οι νέοι σήμερα διακατέχονται από στερεοτυπικές αντιλήψειςσχετικά με το ρόλο των δυο φύλων και η επιλογή της εκπαιδευτικής καιεπαγγελματικής τους επιλογής υπερβαίνει τις υπάρχουσες κοινωνικέςαντιλήψεις διάκρισης των φυλών

Ποιες είναι οι στάσεις, οι αξίες, οι προσδοκίες και ο τρόπος με τον οποίο οιέφηβοι δομούν το μοντέλο της ενήλικης τους ζωής

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗΒΑΣΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ ΚΑΙΤΑ ΕΜΦΥΛΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ

Οι Βιολογικές η΄ Βιολογίζουσες Θεωρίες: Βιολογικός Ντετερμινισμός

Ψυχολογικές Θεωρίες:

(Θεωρία της Κοινωνικής Μάθησης, Γνωστική-Αναπτυξιακή Θεωρία)

Φεμινιστικές Θεωρίες

[Όλοι γεννιόμαστε με ένα ορισμένο βιολογικό φύλο αλλά, αποκτούμε ένα κοινωνικό(Beauvoir, 1949).]

Ο όρος βιολογικό φύλο (sex) χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις βιολογικές κατηγορίες του«άνδρα» και της «γυναίκας» (Turner, 1998).

 Το κοινωνικό φύλο αποτελεί την κοινωνική και πολιτισμική μετάφραση του βιολογικού φύλου.Το κοινωνικό φύλο παράγει τις αναπαραστάσεις της αρρενωπότητας και της θηλυκότητας καιτις στερεοτυπικές προεκτάσεις των εννοιών αυτών (Turner, 1998).

Οι Φεμινιστικές θεωρίες δεν αντιτίθενται στην βιολογική διαφορετικότητα αλλά απορρίπτουντον προσδιορισμό του κοινωνικού φύλου από το βιολογικό φύλο και κατά επέκταση την δόμησηκαι διαιώνιση των έμφυλων στερεoτύπων που οδήγησαν στον φυλετικό άξονα ταυτίζοντας τονάνδρα με τον πολιτισμό και την γυναίκα με τη φύση (Μπακαλάκη, 1994α).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗΦΥΛΟ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

Η διαδικασία κοινωνικοποίησης με την οπτική του φύλου η οποία συντελείται πρώτιστα καικαθοριστικά μέσα στο πλαίσιο της οικογένειας έχει μελετηθεί ως παράγοντας που επηρεάζει

σε μεγάλο βαθμό τη σχολική επίδοση του ατόμου και κατά επέκταση τις εκπαιδευτικές καιεπαγγελματικές επιλογές των εφήβων (Δεληγιάννη, Μαζηρίδου & Κιοσέογλου, 2003).

Οι προσδοκίες των γονιών για τα παιδιά τους δομούνται στη βάση της ύπαρξης δύο ταυτοτήτων,μιας γυναικείας και μιας ανδρικής, με διαφορετικά στερεοτυπικά χαρακτηριστικά.

Τα περισσότερα από τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας που εμπεριέχονται στο αντρικόστερεότυπο αξιολογούνται θετικά συχνότερα από εκείνα του γυναικείου στερεότυπου(Μαραγκουδάκη, 2001).

Οι γονείς στις επαγγελματικές προτιμήσεις για τα παιδιά τους τείνουν να επιλέγουν το δημόσιοτομέα κυρίως για τα κορίτσια τους και να οραματίζονται για αυτά ένα επάγγελμα που θα τουςπροσφέρει ελεύθερο χρόνο και τη δυνατότητα να ασχολούνται με την οικογένεια τους, ενώ για τααγόρια τους φαίνεται πως προσδοκούν ένα επάγγελμα που θα προσφέρει οικονομική εξασφάλιση,κύρος, άνεση και ανεξαρτησία (Δεληγιάννη, Μαζηρίδου & Κιοσέογλου, 2003).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΩΣ ΦΟΡΕΙΣ ΤΩΝ ΕΜΦΥΛΩΝΣΤΕΡΕΟΤΥΠΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΩΣ ΔΕΚΤΕΣ ΑΥΤΩΝ

Οι εσωτερικεύσεις και οι κοινωνικές αναπαραστάσεις των εκπαιδευτικών ως προς το φύλοανιχνεύονται σε δυο πεδία:

Αφενός στη σύνθεση του διδακτικού κλάδου ανά βαθμίδες εκπαίδευσης, στην κατανομή τωνεκπαιδευτικών στις διάφορες ειδικότητες, στη διεκδίκηση-κατάκτηση ή μη διευθυντικώνθέσεων και γενικότερα θέσεων κύρους:

Η μονοπωλιακή παρουσία των γυναικών στο νηπιαγωγείο και ο συνωστισμός των γυναικώνδασκάλων στη διδασκαλία των μικρών τάξεων αναπαράγει στα παιδιά την κυριαρχία τήςπαραδοσιακής τους εικόνας ως μητέρων (Φρειδερίκου, 1995).

Η μελέτη των ειδικοτήτων των εκπαιδευτικών, οι οποίες είναι συνέπεια των επιλογώνκατεύθυνσης σπουδών τους, αναδεικνύει ξεκάθαρα τον έμφυλο προσανατολισμό τους.Οι γυναίκες εκπαιδευτικοί υπερτερούν στις θεωρητικές ειδικότητες ενώ το ποσοστό τωνγυναικών εκπαιδευτικών παρουσιάζεται σημαντικό περιορισμένο σε θετικές ειδικότητες(Μαραγκουδάκη, 2003)

Η χαμηλή εκπροσώπηση των γυναικών εκπαιδευτικών σε θέσεις υψηλού κύρους καταδεικνύεισαφέστατα ότι οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν (Μαραγκουδάκη, 2003).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΩΣ ΦΟΡΕΙΣ ΤΩΝ ΕΜΦΥΛΩΝΣΤΕΡΕΟΤΥΠΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΩΣ ΔΕΚΤΕΣ ΑΥΤΩΝ

Αφετέρου, στη λειτουργία των εκπαιδευτικών σε επίπεδο τάξης ως φορέων μηνυμάτων καιιδεολογιών όπου αναδεικνύονται από τη μελέτη των προσωπικών τους αντιλήψεων σε σχέση μετο φύλο των μαθητών τους καθώς και των προσδοκιών για τις επιδόσεις των μαθητών/τριών πουσαφώς καθορίζονται από τον παράγοντα φύλο.

Οι εκπαιδευτικοί στις διάφορες βαθμίδες τείνουν να διαφοροποιούν τη συμπεριφορά τουςαπέναντι στα παιδιά ανάλογα με το φύλο των τελευταίων (Μπέλλας, 1995. Κακαβούλης, 1997)ενεργοποιώντας τον μηχανισμό της αυτοεκπληρούμενης προφητείας

Η στερεότυπη προσδοκία τής απόδοσης των κοριτσιών στα θεωρητικά μαθήματα και τωναγοριών στα θετικά έχει ως συνέπεια τον αντίστοιχο διαχωρισμό των μαθημάτων από τουςεκπαιδευτικούς σε γυναικεία και ανδρικά (Δεληγιάννη-Κουϊμτζή & Ζιώγου, 1998)προσδιορίζοντας έτσι και τα γνωστικά πεδία που επιδιώκουν οι μαθητές/τριες να επιτύχουν.

Η έμφυλη διάσταση της διχοτόμησης ανδρικών και γυναικείων εκπαιδευτικών καιεπαγγελματικών κατευθύνσεων έχει τραγικές συνέπειες για τις γυναίκες καθώς ωθούνται σεπεριορισμένες επαγγελματικές επιλογές πλήρως εναρμονισμένες ως προς το φύλο τους(Μαραγκουδάκη, 2003)

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ - ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Η ανάλυση των δεδομένων της έρευνας και τα ευρήματα που προκύπτουν επιβεβαιώνουν σεμεγάλο βαθμό τις υποθέσεις που είχαν τεθεί στην αρχή της διαδικασίας διεξαγωγής της.Συγκεκριμένα επιβεβαιώθηκαν τα εξής:

Οι έφηβοι δέχονται σε αρκετά μεγάλο βαθμό επιρροές από το οικογενειακό τους περιβάλλονως προς τις επιλογές σπουδών και εργασίας

Υπάρχουν διάφορες στις στάσεις, τις άξιες και τις προσδοκίες των γονέων σε σχέση με τοφύλο του παιδιού

Οι μαθητές/τριες δέχονται επιρροές από το σχολικό περιβάλλον. Ωστόσο ο ρόλος τουσχολείου και ιδιαίτερα του ΣΕΠ εμφανίζεται περισσότερο αποδυναμωμένος από το ρόλοτης οικογένειας αναφορικά με την λήψη των επαγγελματικών αποφάσεων των νέων

Υπάρχουν διαφορές στις στάσεις, τις αξίες και τις προσδοκίες των εκπαιδευτικών σε σχέσημε το φύλο του παιδιού

Οι έφηβοι σήμερα διακατέχονται ως ένα βαθμό από στερεοτυπικές αντιλήψεις σχετικά μετο ρόλο των δυο φύλων και η επιλογή της εκπαιδευτικής και επαγγελματικής τους επιλογήςδεν υπερβαίνει τις υπάρχουσες κοινωνικές αντιλήψεις διάκρισης των φυλών

Οι έφηβοι φαίνεται να δομούν το μοντέλο της ενήλικης ζωής τους επηρεαζόμενοι από ταεμφυλα στερεότυπα. Τα αγόρια δείχνουν να ενστερνίζονται σε μεγαλύτερο βαθμό τασεξιστικά στερεότυπα από τα κορίτσια εν τέλει όμως τα κορίτσια μοιάζει να μηνκαταφέρνουν να απαγκιστρωθούν από τον σεξισμό που περιορίζει τις δυνατότητες τους

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ - ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Από τα ευρήματα της έρευνας που αφορούν το ρόλο της οικογένειας ως παράγοντα επιρροήςτων εκπαιδευτικών και επαγγελματικών επιλογών των εφήβων προκύπτουν τα εξής:

Οι γονείς των μαθητών /τριών που συμμετέχουν στην έρευνα σε ποσοστό υψηλότερο απότο 70% είναι απόφοιτοι δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.Ωστόσο αποκαλυπτικά ως προς την οπτική του φύλου είναι τα ποσοστά κατανομής τωνγονέων και συγκεκριμένα των μητέρων των εφήβων με βάση το επάγγελμα που εξασκούν.Το ποσοστό των μητέρων που έχουν ως κύρια απασχόληση τους τα οικιακά προσεγγίζει το50%, παρατηρείται υποτονικότητα της γυναικείας επιχειρηματικότητας και μεγαλύτεροποσοστό γυναικείας ανεργίας σε σχέση με το αντίστοιχο των ανδρών

Το ένα τρίτο των μαθητών και των μαθητριών δηλώνουν ότι δέχονται από τους γονείς τουςσυμβουλές για τις παραπάνω επιλογές τους οι οποίες διαφοροποιούνται με βάση το φύλο τους

Οι συμβουλές των γονέων για τις επαγγελματικές προτιμήσεις των παιδιών παρουσιάζουνέμφυλη διαφοροποίηση καθώς από τη μια πλευρά προτρέπουν τα κορίτσια να επιλέξουνεπαγγέλματα με έντονη συνάφεια ως προς το φύλο τους π.χ ως δασκάλες, νοσοκόμες,κομμώτριες με δυνατότητα ελεύθερου χρόνου για τη δημιουργία οικογένειας.Από την άλλη πλευρά οι γονείς φαίνεται πως προσδοκούν από τα αγόρια να εξασκήσουνένα επάγγελμα κύρους.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ - ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Από τα ευρήματα της έρευνας που αφορούν το ρόλο του σχολείου ως παράγοντα επιρροής τωνεκπαιδευτικών και επαγγελματικών επιλογών των εφήβων προκύπτουν τα εξής:

Η πλειονότητα των μαθητών (80%) και των μαθητριών (70%) αντιλαμβάνεται το σχολικόπεριβάλλον ως χώρο ίσων ευκαιριών

Εντούτοις τα ποσοστά κατανομής των μαθητών/τριών του δείγματος σύμφωνα με τις επιδόσειςτους στα σχολικά μαθήματα επιβεβαιώνουν σε μεγάλο βαθμό την στερεότυπη προσδοκία τήςαπόδοσης των αγοριών στις θετικές και των κοριτσιών στις θεωρητικές επιστήμες και τοναντίστοιχο προσδιορισμό τους ως ανδρικά και γυναικεία γνωστικά πεδία.

Η έμφυλη διάσταση της εκπαίδευσης καταδεικνύεται με τη συσσώρευση των μαθητριών κυρίωςσε επαγγελματικές κατευθύνσεις που έχουν σχέση με τη φροντίδα και τη διαπαιδαγώγηση, τηνοικιακή δραστηριότητα (μαγειρική, ένδυση, αισθητική) και την παροχή υπηρεσιών και τουςμαθητές να συγκεντρώνονται σε κατευθύνσεις που σχετίζονται με τα σώματα ασφαλείας, τηνμηχανολογία και την τεχνολογία

Οι εκπαιδευτικοί τείνουν να ενισχύουν τα αγόρια σε μια πιο τυπική-στερεότυπη ως προς το φύλοτους συμπεριφορά από ότι τα κορίτσια

οι μαθητές/τριες φαίνεται ότι δεν επωφελούνται από τις δομές του ΣΕΠ για συμβουλευτική καιπληροφόρηση.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ - ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Από τα ευρήματα της έρευνας που αφορούν το ρόλο των έμφυλων στερεότυπων στη δόμηση τηςενήλικης ζωής των εφήβων προκύπτουν τα εξής:

Οι μαθήτριες του δείγματος εμφανίζονται περισσότερο αισιόδοξες όσον αφορά στην ισότιμησυμμετοχή του γυναικείου φύλου σε όλους τους τομείς τις κοινωνίας. Εκφράζουν τη πίστη τουςστον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας και την αυτοπεποίθηση στις ικανότητες του γυναικείου φύλουνα αντεπεξέλθει ισάξια στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας.

Εντούτοις τα αγόρια εμφανίζονται να διακατέχονται περισσότερο από τα σεξιστικά στερεότυπα απόότι τα κορίτσια, εν τέλει όμως τα κορίτσια συμβιβάζονται ευκολότερα με τις κοινωνικές απαιτήσειςκαι έχουν χαμηλότερες επαγγελματικές προσδοκίες από τα αγόρια

Τα ευρήματα της έρευνας επιβεβαιώνουν τη κλασσική στερεοτυπική διχοτόμηση που θέλει τουςάνδρες να χαρακτηρίζονται από την λογική και τις γυναίκες από το συναίσθημα και αποτελεί τηναφετηρία για την αυθαίρετη απόδοση ορισμένων ιδιοτήτων στο ένα ή το άλλο φύλο

Τα ευρήματα της έρευνας παρουσιάζουν μεγάλη απόκλιση απόψεων μεταξύ κοριτσιών και αγοριώνσχετικά με την καταλληλότητα των γυναικών για διευθυντικές θέσεις, την αξιοπιστία των γυναικώνως εργαζομένων, το χάσμα αμοιβών ανάμεσα στα δυο φύλα

Η συμφιλίωση της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής φαντάζει μια εξαιρετικά δύσκοληυπόθεση. Η πλειονότητα των μαθητριών με ποσοστό 70% εκφράζει τη διαφωνία της στο ερώτημααν η επαγγελματική εξέλιξη της γυναίκας θα δημιουργήσει προβλήματα στην οικογένεια σεαντίθεση με το 30% των μαθητών.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

  Η μελέτη των στάσεων, αντιλήψεων και μελλοντικών προσδοκιών των δύο φύλων γιαθέματα επιδόσεων και επαγγελματικών επιλογών και για το σχεδιασμό της ενήλικηςζωής τους καταδεικνύει τη διαμόρφωση των εφηβικών ταυτοτήτων φύλου στο δίπολοαρρενωπότητας και θηλυκότητας.

Οι ταυτότητες αυτές κατασκευάζονται κοινωνικά στο πλαίσιο του σχολείου και τηςοικογένειας, μέσα από συγκεκριμένες πρακτικές, αλλά και από τον κυρίαρχο ρόλο τηςδιαφοράς και της ανισότητας.

 Τα κορίτσια φαίνεται να διεκδικούν καλύτερες θέσεις στις σπουδές και οραματίζονταιεπαγγέλματα υψηλού κύρους και καριέρα όμως ο στερεοτυπικός διαχωρισμός τωνεπιστημονικών κλάδων και των σχολικών μαθημάτων σε ανδρικούς και γυναικείουςτομείς εξακολουθεί να είναι υπαρκτός και να προβάλλει ως τροχοπέδη στις φιλοδοξίεςτων κοριτσιών.

Φαίνεται ότι στο μέλλον θα εξακολουθεί να διατηρείται ο παραδοσιακός καταμερισμόςτων δύο φύλων στην οικογένεια και την εργασία εξαιτίας της τάσης κυρίως τωναγοριών να αναπαράγουν τις υπάρχουσες κοινωνικές δομές παρόλο που διαφαίνονται οιπιθανότητες ανατροπής του, εξαιτίας της διαφορετικής άποψης που δομούν οισύγχρονες έφηβες τόσο για το ρόλο και την αποστολή τους ως ενήλικων γυναικών, ωςμητέρων και συζύγων, όσο και για το ρόλο των ανδρών και μελλοντικών συντρόφωντους στην οικογένεια.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Αντί επιλόγου παρατίθεται ο χαρακτηριστικός αφορισμός της πρωταγωνίστριαςτων αγώνων του γυναικείου φύλου Simone de Beauvoir (1949): «Δεν γεννιόμαστεγυναίκες γινόμαστε» με τον οποίο καταγγέλλει όλους εκείνους τους κοινωνικούς,οικονομικούς, πολιτισμικούς και ψυχολογικούς παράγοντες που μέσα στουςαιώνες κατασκεύασαν τη γυναίκα ως «Άλλη», αντικείμενο των ανδρών στηνπατριαρχική κοινωνία.

Η σύγχρονη κοινωνία εξακολουθεί να είναι εμποτισμένη από εμφυλα στερεότυπαμε συνέπεια να δηλητηριάζει τη νέα της γενιά, να στερεί ευκαιρίες ανέλιξης απότο μισό πληθυσμό της και την δυνατότητα προόδου και ευημερίας για την ίδια.

Ουσιαστική αλλαγή στις σχέσεις των φύλων και η ισότητα δεν είναι δυνατόν ναγίνουν πραγματικότητα, αν στόχος είναι μόνο οι γυναίκες. Οι συνθήκες ζωής τωνκοριτσιών και των γυναικών δεν θα γίνουν καλύτερες, αν δεν αλλάξουν οι άνδρεςκαι τα αγόρια (Kenway, 1996).

Η άρση των σεξιστικών στερεότυπων με αφετηρία το χώρο της οικογένειας καιτης εκπαίδευσης αναδεικνύεται ως πολύτιμος αρωγός του σημερινού πολίτη τηςΚοινωνίας της Πληροφορίας στην οποία σύμφωνα με τον Beck (1992) το άτομο(επιτέλους και η γυναίκα) ωθείται να γίνει παρ’ όλες τις αντίξοες συνθήκες«δρών κατασκευαστής, ισορροπιστής και σκηνοθέτης της βιογραφίας του».

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Beauvoir, S., de (1949), Le Deuxieme sexe, Tome 1, 2, Gallimard, Paris

 Beck, U., (1992) Risk Society: Towards a New Modernity. London: Sage Brike, L., (1983), The changing experienceof women: Nature and culture, The Open University Press

Blau, P. M., Gustad, J. W., Jessor, R., Parnes, H. S., and Wilcox, R. C. (1956) Occupational Choice: A ConceptualFramework,. Industrial and Labor Relations Review (8), pp 531-543.

Clifton, R., Perry, R., Parsonson, K., Hryniuk, S. (1986), Efects of Ethnicity and Sex on Teachers’ Expectations ofJunior High School Students, Sociology of Education, 59 (January), 58-67, p.58

Δεληγιάννη-Κουϊμτζή, Β. και Ζιώγου, Σ. (1998) «Ενημέρωση, στάσεις και αξίες των μελλοντικών εκπαιδευτικώνγια τη θέση των ανδρών και των γυναικών στην ελληνική κοινωνία: διχοτομήσεις και διαφορές», στοΔεληγιάννη-Κουϊμτζή, Β. (επιμ.) Γυναίκες και Ιδιότητα του Πολίτη. Διαστάσεις Δημοκρατίας και Ισότητας τωνΦύλων στην Εκπαίδευση των Εκπαιδευτικών, Θεσσαλονίκη: Βάνιας, σ. 109-144.

Δεληγιάννη- Κουϊμτζή, Β., Μαζηρίδου, Ε., & Κιοσέογλου, Γ. (2003). Οι προσδοκίες των γονέων για το μέλλον τωνπαιδιών τους: διαμορφώνοντας τις ταυτότητες φύλου στο οικογενειακό πλαίσιο. Στο Α. Κωσταρίδου -Ευκλείδη, Α.Στογιαννίδου & Ε. Αυδή (Eπιμ. Έκδ.), Επιστημονική Επετηρίδα Τμήματος Ψυχολογίας, 5, 189-213.

Δημητρόπουλος, Ε. Γ. (1994). Σχολικός εκπαιδευτικός και επαγγελματικός προσανατολισμός και συμβουλευτική.Αθήνα: Γρηγόρης

Μαραγκουδάκη, Ε. (2001). Η σύνθεση του διδακτικού προσωπικού και ο καταμερισμός εργασίας με βάση τονπαράγοντα φύλο στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση κατά το χρονικό διάστημα 1994 – 1997. Στο Δωδώνη,Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Φ.Π.Ψ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (ανάτυπο).

Μαραγκουδάκη, Ε. (2003) «Ο Παράγοντας Φύλο στη Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια Εκπαίδευση: όψειςσυνέχειας και μεταβολής», στο Φύλο και Εκπαιδευτική πραγματικότητα στην Ελλάδα: Προωθώντας Παρεμβάσειςγια την Ισότητα των Φύλων στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα, Έργο: Ευαισθητοποίηση Εκπαιδευτικών &Παρεμβατικά Προγράμματα για την Προώθηση της Ισότητας των Φύλων, ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ, Αθήνα: ΚΕΘΙ, σ. 10-74.

Μπακαλάκη, Α., (επίμ.). (1994α). «Εισαγωγή: Από την Ανθρωπολογία των Γυναικών στην Ανθρωπολογία τωνΦύλων» στο Ανθρωπολογία, Γυναίκες και Φύλο. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.

Turner, J. P. (1998). Βιολογικό φύλο, κοινωνικό φύλο και ταυτότητα του Εγώ. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Φρειδερίκου, Α. και Φολερού, Φ. (1991) Οι δάσκαλοι του Δημοτικού Σχολείου, Αθήνα: Ύψιλον.

Φρειδερίκου, Α. (1995). «Η Τζένη πίσω από το τζάμι». Αναπαραστάσεις των φύλων στα εγχειρίδια γλωσσικήςδιδασκαλίας του δημοτικού σχολείου. Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα